YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ,iklim çeşitleri,iklim türleri,iklimler
YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ
Dünya'nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Yüzlerce km² lik sahaları etkileyen büyük iklim gruplarına makroklima adı verilmektedir.
Makroklimalar içerisinde bölgesel farklılıklar gösteren, özel koşullu küçük iklim alanlarına da mikroklima denilmektedir.
Yurdumuzda buna örnek: Iğdır’da pamuk tarımı yapılabilmesi ve Rize’de turunçgiller tarımı yapılabilmesidir.
EKVATORAL İKLİM
-
10º kuzey ve güney enlemleri arasında görülür.. Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları, Malezya , Endonezya, Filipinler ve Papua Yeni Gine’de etkilidir.
-
Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C’nin üstündedir.
-
Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir (1-2 °C civarında). Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır.
-
Her mevsim düzenli yağış alır. Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde görülür. Sebebi; yükselici hava hareketlerinin artmasıdır.
-
Yağışlar oluşum bakımından konveksiyon yağışlarına örnektir.
-
Yıllık yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir.
-
Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır.
-
Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır.
-
Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır.
-
Ekvatoral bölgede 1000 m nin altındaki yerlerde sık orman örtüsü, bataklıklar, yüksek sıcaklık ve nem sebebiyle nüfus çok seyrektir.
SUBTROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
-
Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında görülür (10-20° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)
-
Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer. Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır.
-
Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 °C nin üstündedir.
-
Yıllık yağış miktarı 1000-1200 mm arasındadır.
-
Bitki örtüsü savandır. Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır. Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür.
MUSON İKLİMİ
-
Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, ve Güneydoğu Asya’da etkilidir. Ayrıca; Avustralya'nın kuzeyinde ve Doğu Afrika'da Madagaskar adasında etkilidir.
-
Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır. Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir.
-
Sıcaklık ortalaması bütün yıl 10 °C nin üstündedir.
-
Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine göre fazladır.
-
Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm civarındadır. Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı çok daha fazla olabilmektedir. Örnek Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir).
-
Bitki örtüsü kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır.
ÇÖL İKLİMLERİ
-
Yıllık yağış miktarı 150 mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür.
Sıcak Çöller ( Tropikal)
-
Dönenceler çevresinde görülür. Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan dinamik yüksek basınç etkilidir.
-
Mutlak ve bağıl nem çok düşüktür. Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir.
-
Belirli bir yağış mevsimi yoktur. Bazı yıllar hiç yağış olmayabilir.
-
Mekanik çözülmenin en fazla olduğu iklimdir.
-
Yıllık sıcaklık farkı günlük sıcaklık farkı kadar yüksek değildir. Çünkü güneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın açıyla düşmektedir.
-
Bitki örtüsü yok denecek kadar azdır. Cılız ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar.
-
Çöllerde yer altı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu veya çıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı için elverişli yerleri oluşturur. Vahaların en önemli tarım ürünü hurmadır.
Karasal Çöl
-
Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür. Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır.
-
Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Çin) çölleridir.