İNTERNET NEDİR,İNTERNET NE İŞE YARAR
1. İNTERNET NEDİRInternet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında
yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.
Internet, insanların her geçen Gün gittikçe artan "üretilen bilgiyi
saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma" istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir
teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay,
ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. Internet’i bu haliyle bir
bilgi denizine, ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. Internet’e, bakış
açımıza bağlı olarak farklı tanımlamalar da getirebiliriz : Internet,
• 1997 sonu itibarıyla 100,000,000’u aşkın insanın kendi arasında etkileştiği,
bilgi değiş-tokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları olan büyük bir
topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür.
• Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu dev bir
kütüphanedir.
• 1997 sonu itibarıyla, 20,000,000’u aşkın bilgisayarın bağlı olduğu çok büyük
bir bilgisayar ve iletişim ağıdır.
• Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe söyleyebilecekleri ortamlar
barındıran bir demokrasi platformudur.
• Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon yayınları, günlük
gazete servisleri vb. gibi uygulamaları ile aslında Internet aynı zamanda bir
hayat kolaylaştırıcıdır.
Tüm bu tanımların arakesitinde yer alan ise "Bilgiye Ulaşım ve Onu Paylaşım,
sonrasında da elde edilen bilgiyi kullanım" dır.
Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek bilgilerin dolaşım
sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya çıkmasıyla yaşamla daha çok iç içe
geçmeye başlamıştır. Internet farklı bir ortam, farklı bir uzay. Kendi, yazılı
olmayan, kuralları olan; kendi toplumu olan bambaşka bir uzay. Klasik yaşama
biçimlerini, değer yargılarını değiştiren; hayatımıza yeni kavramlar, yeni
uğraşlar getiren bir şey. Hayatımızı etkiliyor. Hem de çok fazla bir biçimde.
Internet'in etkilerini görmek ve onu hissetmek sanırım çok daha kolay.
Hayatımızda normal şartlarda yaptıklarımızı göz önüne getirelim ve Internet'in
bunları nasıl değiştirdiğini; bunlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini
gözlemleyelim. Belki bazılarımız için daha az (ya da hiç), bazılarımız için daha
çok (ya da aşırı çok) etkilenmeler olacaktır. Ancak gerçek olan, önümüzdeki
yıllarda (2000'e girerken) Internet olgusu her yönüyle bizimle olacak ve
hayatımızda onunla ilintili pek çok şey yapıyor olacağız (Ağ üzerinden
alışverişler, uçak/tren rezervasyonları, günlük gazetelere erişim, bilimsel
dergileri okumak gibi.)
2. Internet'e kimler dahildir ? Kaç tane bilgisayar Internet'e bağlıdır ? Kaç
Kişi Internet Kullanıyor?
Bütün dünya üzerinde Internet'e; üniversiteler, araştırma enstitüleri, kamu
kuruluşları, pek çok ticari kuruluş vb gibi değişik yerler bağlıdır ve
Internet’e bağlı bilgisayar sayısı 25,000,000 civarında tahmin edilmektedir.
(1997 sonundaki durum) Bu sayı her gün süratle artmaktadır. Ortalama Internet
kullanıcısı sayısının ise, 100,000,000 'un üzerinde olduğu tahmin edilmektedir
(1997 sonlarındaki durum). Internet iletişim ağına bağlı bir bilgisayarın bir
tek kullanıcısı olabildiği gibi, birden çok (bazen yüzlerce, binlerce,
milyonlarca) kullanıcısı da olabilir. Kişisel bilgisayarlar ve evden bağlantılar
tek kullanıcılı Internet bağlantılarına örnek olarak verilebilirler. Öte yandan,
aynı anda birden çok kullanıcının erişebildiği sistemler de çok kullanıcılı
Internet bağlantı örnekleridir.
4. Internet ne sunar?
Internet'i bir "iletişim ağı" olarak tanımladıktan ve bu ağ üzerinde bilgi
dolaştığını belirttikten sonra, Internet’in bu altyapı üzerinde neler sunduğunu
tahmin etmek aslında o kadar da güç değil. Bu "iletişim ağı"nın içinde bulunan
her hangi iki bilgisayar arasındaki en temel işlem çift yönlü bilgi aktarımıdır.
Burada bilgiden kasıt, bilgisayarlardan birinde bulunan bir dosya, bir
bilgisayar programı ya da bir mesaj olabilir.
Internet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar.
Örnek olarak, Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki
verilmişse, Internet’e bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere
erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da
Internet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu
özellik, dosya transfer protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, Internet
üzerindeki kullanıcılar birbirlerine Elektronik posta gönderebilirler. Bu da,
posta iletim protokolü (e-mail) olarak bilinir.
Internet, değişik protokoller aracılığı ile, insanlara "bilgiye erişim"
olanakları sunar. Yani, Internet yardımıyla "her çeşit" bilgiye erişebilirsiniz.
İçerik bakımından, Internet’in sundukları bazen insan hayal gücünü zorlayacak
boyutlara varmaktadır. Vizyondaki filmlerin kısa tanıtımlarını kolayca
evimizdeki ekrana taşıyabilir ya da Amerikan Kongre Kütüphanesi'nde tarama
yapabiliriz. TÜBİTAK arşivine bağlanıp Bilim ve Teknik dergilerinin yeni ve eski
sayılarını tarayabilir, yazıları okuyabiliriz. Ya da, Hacettepe Üniv.'ne uzanıp
o anki Beytepe Kampüsü sıcaklıklarını grafiksel olarak görebiliriz. Başka bir
örnek olarak, katılmak istediğimiz bir bilimsel toplantıya bildirimizi Internet
üzerinden gönderebiliriz. Örnekleri arttırmak mümkün; NASA servislerine
bağlanıp, son uydu fotoğraflarını tarayabiliriz; ya da Şiir arşivlerine bağlanıp
şiirler okuyabiliriz. Son yıllarda geliştirilen World Wide Web (WWW, Web)
temelli Internet araçları ile bilgiye ulaşım daha da kolaylaşmış ve
ulaşılabilecek bilgiler ve sunulan servisler miktar ve çeşit olarak
artmışlardır. Internet’in sundukları; onu kullananların istekleri, hayal güçleri
ve gelişen Internet teknolojisi ile hep çoğalmaktadır.
5. Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları kimler koyar?
Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir mi ?
Internet ile erişilebilen bazı merkezlerde herkese açık arşivler vardır.
Buralarda çok çeşitli bilgiler, çok çeşitli programlar bulunur. Bu bilgiler bir
konferansın kayıt formu olabileceği gibi, piyasadaki bir ürünün tanıtım kılavuzu
da olabilir. Bilgi amaçlı dosyalar, daha çok düz yazı formatındadır ve
grafik/ses/animasyon vb ile içeriği zenginleştirilmiş olabilir. Bunlar daha çok,
bir ürünün tanıtımı, kullanımla ilgili sorunları çözmede kullanıcıya yol
gösterecek bazı destek bilgileri vb.dir. Ayrıca, web tabanlı ortamlarda, firma
reklamları ve ürün tanıtıcı Reklamlara da rastlamaktayız.
Bu tip arşivlerde en çok karşılaşılan dosyalar, çok değişik amaçlar ve değişik
bilgisayar ortamları (PC, Mac, Unix vb) için geliştirilmiş binlerce çeşit ve
yüzlerce giga byte yer tutan bilgisayar programlarıdır (yazılım, software).
6. Internet'e erişim nasıl olur?
Pek çok Internet kullanıcısı, Internet'e, çalıştıkları kurum ya da bulundukları
üniversiteler üzerinden erişirler. Evden olan bağlantılar da, Internet
bağlantısı olan bir eğitim kurumu, ticari kuruluş ya da, ticari olarak Internet
hizmeti veren kuruluşlar üzerinden olur.
7. Internet adresi nedir? Domain ismi ve IP numarası ne demektir?
Internet’e bağlı her bilgisayarın kendine özgü bir adresi vardır. Domain Name
System (DNS) olarak adlandırılan hiyerarşik bir isimlendirme sistemi ile
(Internet adresi), internete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine
isimler verilir. DNS de, bir TCP/IP servis protokolüdür. DNS, 'host' olarak
adlandırılan internete bağlı tüm birimlerin yerel olarak bir Ağaç yapısı içinde
gruplandırılmasını sağlar. Bu şekilde, bütün adreslerin her yerde tanımlı
olmasına gerek kalmaz. Örnek olarak, itu.edu.tr altında, ehb.itu.edu.tr, onun
altında da, titan.ehb.itu.edu.tr vb seklinde dallanmış bir çok adres olabilir.
Her bir Internet adresine 4 haneli bir numara karşılık gelir. a.b.c.d seklindeki
bu numaralara IP (Internet Protocol) numaraları denir. burada, a,b,c ve d 0-255
arasında değişen bir tam sayıdır. (32 bit adresleme sistemi). Örnek olarak
titan.ehb.itu.edu.tr için bu numara 160.75.27.250 'dir.
Her Internet adresinin ilk kısmı bulunduğu domain'in network adresini, son kısmı
ise makinanın (host) numarasını verecek şekilde ikiye bölünür. Bir bilgisayar
ağında bulunan makinaların miktarına göre makina numarası için ayrılan kısmın
daha büyük veya daha küçük olması gerekebilir. Değişik ihtiyaçlara cevap
verebilmesi açısından IP adresleri aşağıdaki şekilde gruplanmıştır.
• Class A network adresleri 1.0.0.0 adresinden 127.0.0.0 a kadar olan aralığı
kaplarlar. Her networkte kabaca 1.6 Milyon makina bulunabilir.
• Class B network adresleri 128.0.0.0 adresinden 191.255.0.0 adresine kadar olan
aralıktadır: 16065 network adresi ve her networkte kabaca 65500 makina
bulunabilir.
• Class C network adresleri 192.0.0.0 adresinden 223.255.255.0 adresine kadar
olan aralıktadır. Her biri 254 makinadan oluşan yaklaşık 2 milyon network adresi
barındırır.
• Class D 224 ve 254 arasında kalan adresler herhangi bir network tanımlamazlar,
ileri kullanımlar için rezerve edilmişlerdir.
Bu domain adreslerinin dağıtımı NIC (Network Information Center) tarafından
yapılır, daha sonra her domain sahip olduğu adresi kendi ihtiyaçlarına göre
parçalayarak dağıtabilir. (Son zamanlarda,sınırlı sayıdaki Internet adres
uzayının bitebileceği düşüncesi ile, yeni bir adresleme stratejisine doğru da
gidilmektedir. önümüzdeki yıllarda, yeni tip IP adreslerinin (128 bit) ortaya
çıkacağını bekleyebiliriz.)
Bu IP numaralarına (domain adreslerine) karşılık düşen bir makina ismi de
bulunur. Bu sayede makinaların isimleri daha kolay akılda kalır. Her domainde o
domaine ait IP numaraları ile bu isimler arasında geçişi sağlayan bir servis
(Domain Name Service) bulunur. Bu servis aynı zamanda diğer domain'lere ait
isimleri ilgili DNS'lere sorarak öğrenir.
Örneğimize geri dönecek olursak. İstanbul Teknik Üniversitesi bir Class B
network numarasına sahiptir. (160.75.0.0) .itu.edu.tr domaininde bulunan tüm IP
numaraları 160.75. ile başlar. Bilgi İşlem Merkezi bu numarayı yerel ağlara
dağıtmıştır. Elektronik-Haberleşme Bölümü domainine (160.75.27.0) numarası
verilmiştir. burası da ehb.itu.edu.tr olarak tanımlanmıştır. Bu network
içerisinde yer alan makinaların hepsi 160.75.27. numarası ile başlar, söz gelimi
bu network'de yer alan titan ismi verilen makinenin IP numarası 160.75.27.250
--> titan.ehb.itu.edu.tr şeklindedir.
Dikkat edilirse bir host numarası 1 den 254 e kadar 254 farklı değer alabilir.
Zira 0 ve 255 bu numaralandırmada özel anlamlar içerirler. 0, network'u
tanımlarken 255 de o network'teki tüm hostları tanımlar.
127.0.0.1 adresi ve 127.0.0.0 Network'u test ve geliştirme için kullanılır.
127.0.0.1 adresi her makinanın kendisini tanımlar buraya gönderilen her şey,
sanki bir başka network'ten geliyormuş gibi makinanıza geri dönecektir. Bu
sayede herhangi bir network bağlantısı olmadan bazı denemeler yapılarak network
yazılımları geliştirilebilir.
DNS, ayrıca, Internet adresini nümerik adrese çevirir. Domain'ler hiyerarşik DNS
adresleme sistemi içindeki farklı yapıları temsil ederler. Her domain kendi
içinde bağımsız bir topluluktur. Doğal olarak, herkes kafasına göre gelişi güzel
Internet domain ismi ve IP numarası alamaz. Network Information Center (NIC)'e
bunun için başvurmak gerekir.
8. Internet üzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine ulaşıyorlar ?
Internet'e bağlı her network şu veya bu şekilde kendisine bağlantı sağlayan bir
servis sunucusuna veya kuruma bağlıdır. Bu birleşme yerlerinde birden çok
bağlantısı bulunan router'lar bulunur. Bu düğüm noktalarında düğümün belirli
kollarında hangi networklerin bulunduğuna dair bilgiler (ya router’lar arası
haberleşme protokollerinden ya da sabit tanımlamalardan) yer alır. Bu tanımlara
ek olarak bir de default route tanımı bulunur, düğümde tanımlı bulunmayan
adresler oraya yönlendirilir.
Tüm haberleşme ortalama olarak 100 ila 1000 Byte arasında yer alan bilgi
paketleri şeklinde gerçekleşir. Her paketin başında nereden gönderildiği (IP
adresi) ve nereye gönderildiği yer alır. Paketin içeriği kullanılan haberleşmeye
göre büyük farklılıklar gösterir. Bu sayede, örnek olarak bir mail, üzerinde
adres bulunan küçük paketler halinde düğümden düğüme atlayarak geçer.
Bu yapı çerçevesinde, "bilgiyi isteyen" (istemci) ve "bilgiyi gönderen" (sunucu)
iki ana noktadan bahsedebiliriz.
İstemci (bilgiyi isteyen) bilgisayar, bu isteğini protokollerde belirtilen bazı
kurallar dahilinde istediği bilginin olduğu bilgisayara (Sunucu) bildirir. Bu
iki bilgisayar arasında bilginin geçtiği/yönlendirildiği başka bilgisayarlar da
vardır.
9. Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir?
Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir ve bir kuruluşun domain
adresi, o kuruluş hangi gruba dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında
mutlaka içerir. Ayrıca, ülkelerin 2 harfli tanıtım kodları da (Amerika Birleşik
Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin çoğu ve geniş bir kitleye servis sunan
bazı birimler dışında) adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer özel amaçlı
bir servise (ftp, gopher, www gibi) aitse, genellikle, bu durum, adresin başında
kullanılan bir kısaltmayla verilir. Aşağıdaki liste, adreslerde kullanılan bazı
kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini göstermektedir:
gov : Hükümet kuruluşları
edu : Eğitim kurumları (üniversiteler gibi)
org : Ticari olmayan, Kar amacı gütmeyen kuruluşlar
com : Ticari kuruluşlar
mil : Askeri kuruluşlar
net : Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi)
ac : Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine kullanılmaktadır)
int : Uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar
ftp : FTP arşiv Sitesi (ön ek)
www : World Wide Web Sitesi (bazen web de kullanılır) -ön ek-
Bazı ülke kısaltmaları : tr:Türkiye, jp:Japonya, uk:İngiltere, it:İtalya, ch:İsviçre,
ca:Kanada, ru:Rusya, id:Endonezya, nl:Hollanda, de:Almanya, fr:Fransa,
il:İsrail, no:Norveç, se:İsveç, fi:Finlandiya, gr:Yunanistan, hr:Hırvatistan, yu:Yeni
Yugoslavya, br:Brezilya, bg:Bulgaristan
Örnek domain adresleri : hokudai.ac.jp (jp=Japonya), bilkent.edu.tr
(tr=Türkiye), oak.oakland.edu, servis.net.tr, www.microsoft.com, ftp.netscape.com,
tubitak.gov.tr, garbo.uwasa.fi (fi=Finlandiya, www.nato.int (Nato).
Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazı domain adlarında daha farklı sözcük
grupları da olabilir ( rl.ac.uk (uk=İngiltere), www2.itu.edu.tr gibi). Özellikle
.com domainlerindeki sıkışmadan dolayı, yeni global domain adları oluşturma
çalışmaları 1997 ortalarında tamamlanmıştır. Yeni kullanıma açılan alan adları
şunlardır :
arts : Sanat ve kültür ile ilgili siteler
firm : Ticari Firmalar
info : Bilgi servisi sunan siteler
nom : Kişisel domainler için kullanılan adresler
rec : Eğlence siteleri
stor : Alışveriş merkezleri, ticari ürün satılan yerler
web : www ile ilgili servis sunan siteler
