İNCİR YETİŞTİRMEDE GEREKLİ BİLGİLER,YEMİŞ
İNCİR YETİŞTİRMEDE GEREKLİ BİLGİLER
Meyveciliğimizde,ihracatta önemli bir yeri olan incirin ülke ekonomisine katkısı azımsanmayacak oranlarda hergeçen yıl artarak devam etmektedir.
İhracatı yapılan tarımsal ürünlerimiz içinde yıllara göre 5. ve 6. sırayı almaktadır. Onun için incir, ülkemizin önemli bir dış satım ürünüdür. Bunun yanında iç tüketimi de söz konusudur. Dış satımı yapılan kuru incirin tamamı Ege Bölgesinde üretilmektedir. Ege Bölgesinde Büyük ve Küçük Menderes Havzaları büyük öneme haizdir. Büyük Menderes Havzasında Aydın ili, özellikle sahip olduğu mikroklima nedeniyle dünyanın en kaliteli kuru incirlerini üretmektedir.
İncir vitaminlerce çok zengindir. Taze sarı lop vitamin C bakımından çok zengindir. Yine taze incirde vitamin A fazladır. Bunun yanında vitamin B açısından da zengindir.
Kuru incirlere gelince; 1 kg kuru incirde 2900 kalori vardır. Bir insanın normal günlük kalorisi olan 3000 kaloriyi başlı başına karşılayabilecek durumdadır. Bu nedenledir ki incir özellikle ısıtıcı ve enerji kaynağı olarak büyük bir değer
taşımaktadır. Kuru incirlerin vitamin değeri düşüktür. İncirin bileşiminde madensel maddeler de vardır. Potasyum incirin alkaliliğini sağlamakta ve iskeletin teşekkülünde büyük bir rol oynamaktadır. İncirin bir diğer özelliği de bağırsaklara yumuşaklık vermesidir. İnsan besini olarak kullanılmayacak hurda incirler de hayvan yemi olarak kullanılırlar.
Son yıllarda kurusunun iyi fiyat bulması, taze incir pazarlama konusundaki gelişmeler ve incirin fazla müşkülpesent bir bitki olmaması gibi nedenlerle incire olan ilgi ve talep artmaktadır.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME
Önemli Not: Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak Golden Wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız. (Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.) Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir. en kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (kesilmiş yoğurt örneği gibi) Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
İncir yetiştiriciliği için 6-7.8 arasında değişen bir toprak pH sı uygundur. İncir ağacı kireç seven bir bitki olduğu için
oldukça yüksek kirece sahip topraklarda yetiştirilebilir. Toprak pH sının düşük olduğu yerlerde ağaçlara kireç verilmesi yararlı ve hatta zorunludur.
Kireçleme ile toprağa verilecek kireç miktarı, toprak pH sı, toprağın yapısı (bünyesi) organik madde içeriği ve kullanılacak kireç materyallerinin özelliklerine bağlı olarak değişmektedir. Kireç uygulaması sonbaharda yapılır. Toprağa serpilen kireç sürüm ile veya diğer yollarla toprağın altına gömülür. Yapılacak gübreleme ağaçlarda noksanlığı görülen besin maddelerini sağlamalıdır.
Azot gübrelemesi vegetatif gelişmeyi yani yaprak ebadını, yıllık sürgünlerin uzunluğunu artırır. Sürgün uzunluğu artınca meyve sayısı da artar. Meyve sayısında bu olumlu gelişmeye rağmen meyve iriliği azalır. Özellikle kurutmalık çeşitlerde, kuru meyve kalitesi azalır, meyve kabuk rengi koyulaşır.
Fosfor besin maddesi diğer işlevleri yanında incirde meyve iriliğini de olumlu yönde etkilemektedir. İncir yetiştiriciliğinde, irilik önemli bir özelliktir.
Potasyum besin maddesi de meyve kalitesi ve ürün miktarı üzerine etkili olmaktadır. Potasyum, meyvelerin güneş yanmasından zarar görmelerini azaltır. Daha açık kabuk rengine sahip, daha yumuşak kuru incir meyvesi elde edilmesine yardım eder.
Verilecek gübre miktarının saptanmasında çeşitli etmenlerin (iklim, toprak ve bitki faktörü ) göz önüne alınması zorunludur.
Çiftlik gübresi, dekara 2-3 ton olarak hesap edilir. Bu miktar gübreyi dağıtmak için her 4 ağaç arasına 1-2 araba gübre bırakılır. Gübreyi ağaçların diplerine yığmak doğru değildir.
Çiftlik gübresi hasattan hemen sonra verilir ve derhal sonbahar toprak işlemesi ile toprak yüzünde bekletmeden toprağa karıştırılır.
Ancak incir ağacının gübre gereksinimini saptamak amacıyla henüz tarla denemeleri,toprak ve bitki analizleri yapılmamış ve noksanlık durumlarında ağaçlarda ortaya çıkan arazlar saptanmamış olduğundan, izlenecek en tutarlı yol yetiştiricilerin bahçelerindeki ağaçlarını çok iyi izleyerek ağaçların beslenme yönünden herhangi bir sorunu olup olmadığını saptamasıdır.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İKLİM İSTEKLERİ
Kışları ılık, yazları sıcak ve kurak, yıllık ortalama sıcaklığı 18-20 °C olan yerlerde yetişir. Meyve oluşumundan hasat sonuna kadar (mayıs-ekim aylarında ) daha yüksek sıcaklıklar, Ağustos-Eylül gibi meyve olgunlaşması ve kurutma döneminde 30 °C ortalama sıcaklık ister. Sıcaklık 40°C yi geçmemelidir. Aksi halde dallar yanar, meyveler küçük kalır ve yanar.
En düşük sıcaklığın –9 °C den daha aşağı düştüğü yerlerde incir tarımı başarılı şekilde yapılamaz. Ekim-kasım aylarında –3, -4 °C ye kadar düşen erken donlardan zarar görebilir. Mart sonu ve nisanda -1°C ve daha düşük sıcaklıklar yeni sürgün büyümesini zarara uğratacak ve ürünü azaltacaktır
.
Kış sonundaki -4°C ve -7°C sıcaklıklar erkek incirlerde boğa ürününe dolayısıyla ilek arısına zararlıdır.
Erkek incir bahçeleri kış donlarının görülmediği kuzeyi kapalı, güneye bakan yerlerde kurulmalıdır.
Optimal yıllık yağış 625 mm dir. Bunun altındaki yağışlarda sulama gereklidir. Fazla yağış alan bölgelerde ise ağaçlar kuvvetli büyür,meyveler iri ve tatsız olur.
Kurutmacılık yönünden Temmuz ayları yağışsız ve bulutsuz geçmelidir. Kurutma mevsiminde hava bagıl nemi % 40-45 olmalıdır. Olgunluk dönemindeki yüksek bağıl nem, meyvelerde yarılmaya neden olur. Olgunluk ve kurutma mevsiminde denizden esen yüksek bağıl neme sahip rüzgarlar meyvelerde kalite düşmesine ve yarılmalara neden olur. Karadan esen sıcak ve kuru rüzgarlar uzun süre eserlerse küçük ve kuru meyveler oluşur.
Denizden esen nemli ve serin rüzgar ile karadan esen kuru ve sıcak rüzgar karşılıklı eserse meyvede irilik ve kalite artar.
İlekleme döneminde esen kuvvetli rüzgarlar ilek arısının uçuşunu engelleyeceği için uygun değildir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TOPRAK İSTEKLERİ
Çok fazla nemli topraklar hariç hemen her toprakta yetişir. Kuru incir kalitesi söz konusu olduğunda ise toprak yönünden seçici olur. Derin, kumlu-killi organik materyal ve kirece sahip toprakları ister. 120 cm ve daha derin topraklarda iyi gelişir.
Toprak tuzluluğuna az dayanır. Kireççe zengin topraklarda iyi gelişir. Ph 6-7, 8 olan nötr ya da nötre yakın topraklar uygundur. Sodyum ve bor minerallerinin aşırısına duyarlıdır.
Yüksek taban suyu ile yükselip alçalan kararsız taban suyundan zarar görür. Taban suyu zemine 2 metreden yakın olmamalıdır.
Çeşit seçimi:İncir yetiştiriciliği, ticari amaçlı yapılması söz konusu olduğunda çeşit seçimi önem taşır. Yetiştirici, bahçe kurulacak yerin iklim, Pazar istekleri, üretim potansiyeli, ürün fiyatları ve pazarlama olanakları gibi etmenleri göz önünde bulundurmalıdır.
Kurutmalık çeşit seçmede en önemli faktör iklimdir. Kurutmalık çeşitler yüksek oranda şeker içerdikleri için taze olarak fazla miktarda tüketilmezler. Ancak kurutmalık incirlerin hem taze hem de kuru olarak pazarlanma olanakları vardır. Taze incirin iyi fiyat bulduğu yıllarda ürün taze, iyi fiyat bulmadığı yıllarda kuru olarak pazarlanabilir. Şeker içeriği az olan sofralık incirlerin kuruları iyi kalitede olmadığından sadece endüstriyel olarak değerlendirilir. Bu durumda ürünün yalnızca sofralık olarak değerlendirilmesi gerekir. Sofralık çeşitlerle bahçe kurarken hasat ve pazarlama olanaklarının daha iyi incelenmesi gerekmektedir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE DİKİM
İncir bahçeleri doğrudan fidan dikerek kurulabileceği gibi çelik dikerek de kurulabilir. Fidan üreten resmi ve özel kuruluşlar genelde talebi karşılamakla birlikte üreticilerin bir kısmı direk bahçeye çelik dikerek bahçe tesisi yoluna gitmektedir.
Dikimler, köklü incir fidanları ile yapıldığında birinci boy “1-2 yaşında, toprak yüzeyinden 10 cm yukarıda çapı 18 mm den fazla ve boyları en az 100 cm olanlar” ve ikinci boy “1-2 yaşında, toprak yüzeyinden 10 cm yukarıda çapı 12 –18 mm ve boyları en az 75 cm olanlar” kullanılmaktadır. Bu fidanların bir örnek ve bol saçak köklü,düzgün, yarasız-beresiz gövdeli, hastalık ve zararlılardan arınmış ve adına doğru fidanlar olmasına özen gösterilmelidir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TOPRAK HAZIRLIĞI
İncir bahçesi tesis edilecek alanın önce ihata işlemi yapılır. Gerekiyorsa, drenaj v.s. arazi ıslahı sorunları halledilir. Bahçe toprağı, dikimden önce 2-3 kez derince sürülür. Toprağın havalanması ve yağışlardan en iyi şekilde yararlanması sağlanır. Meyilli arazilerde kurulacak incir bahçelerinde su taşkınlıklarına karşı önlem alınmalıdır. Arazi meyili % 3’ ü geçtiği vakit kontır dikim yapılmalı, meyili % 5’ i geçen yerlerde, meyilin durumuna göre 10-15 m aralıklarla teraslar yapılmalıdır.
Bahçe kurulacak yerde dikimden önceki yaz, uzun köklü (kanyaş, ayrık v. s. gibi ) rizomları bulunan yabancı bitkiler en iyi şekilde temizlenmelidir. Zararlı ot temizliği küçümsenip göz ardı edilmemelidir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TOPRAK İŞLEME
İncir bahçelerinde torağın devamlı işlenerek yabani otların geliştirilmemesi yöntemi uygulanır. Toprak işlemesinin ana amaçları, toprağın havalanmasını sağlamak, yağışlardan yararlanmak, yabani otları kontrol etmek ve bahçeyi hasata hazırlamaktır. İncir bahçeleri sonbaharda bir ve ilkbaharda iki olmak üzere en az üç kere sürülmelidir.
Sonbahardaki toprak işlemesi, incir hasatının tamamlanmasından sonra derinliği 20 cm yi geçmemek üzere yapılır. Sonbahardaki toprak işlemesinin amacı toprağın havalanmasını sağlamak, bazı hastalık ve zararlılara konukluk eden bitki artıklarını toprağa gömmek ve toprağı kabartarak kış yağışlarından en çok yarar sağlamak için ortam hazırlamaktır.
Az meyilli yerlerde kış yağışlarından tam olarak yararlanmak amacıyla bahçede tavalar yapılır.
İncir bahçeleri genellikle meyilli arazilerde kurulduğunda, ağaçlar, kontur dikim sistemine uygun dikilmeli ve sürümler meyile dik olarak yapılmalıdır.
İlkbahar toprak işlemesi, toprağın havalanması ve ilkbahar yağışlarından yararlanılması yanında kışın gelişen yabancı otları yok etmek amacıyla yapılır. Toprağın tav durumuna bağlı olarak mart ayında yapılır.
Üçüncü sürüm ileklemeyi takiben, haziran ayının ikinci yarısında yapılır. Tırmık ve diskaro çekilerek arazi kuru incir hasatı için uygun hale getirilir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SULAMA
İncir ağacının en uygun yağış isteği 625 mm dir. Yağış miktarının 550 mm. nin altına düşmesi durumunda sulama yapmak gerekir. Yıllık yağışın yeterli olmadığı yıllarda yağışların miktarına da bağlı olarak bir veya iki sulama yapmak yararlı ve hatta zorunludur. Yağışların çok yetersiz olduğu durumlarda haziran sonu ve temmuz başlarında ikinci bir sulama yapma gereği ortaya çıkar.
Yıllık yağışın çok az olduğu ekstrem yıllarda ve bahçe topraklarının çok süzek olduğu durumlarda kış yağışlarından en yüksek şekilde yararlanılmış, kış sulamaları yapılmış olsa bile ek sulama yapma gereği ortaya çıkar. Böyle durumlarda mayıs ayında ve haziran sonu temmuz başında ek sulama yapmak gerekir. Sulama yapmanın çok güç olduğu durumlarda bile bundan kaçınılmamalıdır.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FİDAN DİKİMİ
İncir fidanları, en uygun olarak kış uykusu devresinde, yani yaprak dökümü ile ilkbaharda yeniden su yürümesi arasında kalan devrede dikilebilir.
Tesis edilecek arazinin durumuna göre dikim şekillerinden biri tercih edilir. Onun için düz arazilerde KARE ve DİKDÖRTGEN dikim şekli tercih edilir. Dikimde kullanılabilecek diğer bir şekil ÜÇGEN (veya altıgen ) dikim şeklidir. Arazi meyilinin % 3’ ten fazla olduğu durumlarda su taşkınlıklarından korunmak yönünden en uygun dikim şekli KONTIR dikimdir.
Dikimde mesafe seçimi, koşullara göre değişebilir. Sığ, verimsiz topraklarda aralıklar daraltılırken, derin, yeknesak ve verimli topraklarda daha geniş aralıklar kullanılır. İklim ve toprak koşullarının kötü olması durumunda 6x 6 m, çok iyi olması durumunda 8x8 m mesafeler tercih edilir.
Dikim yapılacak bahçenin fidan yerleri, işaretlendikten sonra, çukurlar açılır. Açılan çukurlar 50 cm. derinlikte, 40-50 cm. genişlikte olmalıdır. Çukurun dip kısmı üstten alınan toprakla, bir miktar çiftlik gübresi karıştırılıp, doldurulmalıdır. Kök tuvalet budaması yapıldıktan sonra, fidan dikim tahtasının orta kısmına bir dikme dikilerek, fidanın zarar görmesini önlemek için, bağlanması sağlanmalıdır. Çukurun doldurulması sırasında köklerin toprakla temasının sağlanması açısından ayakla toprak sıkıştırılmalıdır. Fidan dikimi tamamlandıktan sonra, can suyu verilmelidir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TESİS DÖNEMİ BAKIM İŞLERİ
İncir bitkisi güneş yanıklığına karşı çok hassastır. Yeni dikilmiş olan incir fidanlarının güneş yanıklığından korumak için karton, kalın kağıt v.s. gibi koruyucularla sarılır veya kireçle badana edilir. Sargı materyalinin büyümeyi engellememesi, yeni sürgünlerin gelişmesine engel olmaması için fidan tepesinde 20 cm. kadar bir kısmı kapatılmamalıdır.
İncir fidanları ilk yıllarda sulamaya gereksinim duyar. Sulama olanaklarının çok sınırlı olması durumunda dahi bu sulamayı yapmak gerekir. Sulama olanaklarının çok sınırlı olduğu durumlarda fidanların diplerindeki sulama çanaklarına sap, saman, ot, çiftlik gübresi konarak malçlama yapılır. Böylece toprak yüzeyinin doğrudan güneş ışığı ile teması önlenir ve toprak yüzeyinden buharlaşma ile su kaybı azaltılır. Hava koşullarına bağlı olarak sulama ağustos sonunda veya eylül başında kesilir.
Yabancı otlar, düzenli toprak işlemesi, çapalama ve kimyasal yabancı ot öldürücüler kullanmak suretiyle yok edilmelidir.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE YILLIK BAKIM İŞLERİ
İncir bahçeleri bir kez sonbaharda olmak üzere en az üç kez sürülmelidir. Hasattan sonra 20 cm. derinlikte sonbahar sürümü yapılmalıdır. Havalandırmayı sağlamak ve yağmurlardan daha fazla yararlanmak amacıyla toprak kesekli bırakılmamalıdır.
Meyilli arazide meyile dik sürüm yapılmalıdır.
İlkbahar toprak işlemesi mart ayında 15 cm. derinliğinde yapılır. Düz arazide, sonbahar sürümüne dik yönde, meyilli arazide yine meyile dik yönde sürülür. Ağaç diplerindeki işlenmeyen yerler çapalanır. Daha sonra tırmık ve diskaro geçirilir. Kurak koşullarda nemi tutmak için yüzeysel toprak işlemesi zorunludur.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BUDAMA
Yüksek kaliteli incir elde etmek ve ağacın ekonomik ömrünü uzatmak, verimi arttırmak amacıyla yapılması gereken önemli bir işlemdir.
İncir ağaçları budanmadan tabii haline bırakılırsa ana dallar devamlı uzunlamasına büyürler ve ağaçların alt kısımları çıplak kalır. Zayıf gelişen devamlı uzayan ana dallar sonunda ürün yükü ve yaprak ağırlığını tasıyamıyarak sarkarlar. Özellikle sarılopta sarkma sonucu ağaç tacının ortası açılır. Güneşe maruz kalır. Hem dallarda hem de meyvelerde güneş yanıklıkları meydana gelir. Ana dalların sarkması toprak işlemsini de güçleştirir. Bu şekilde doğal gelişmelerine bırakılan budanmayan ağaçlar zayıf düşer ve erkenden yaşlanırlar. Ürün miktarı ve kalitesi de düşer.
İncir ağaçlarında da diğer meyvelerde olduğu gibi üç tip budama vardır.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ŞEKİL BUDAMASI
Bahçeye dikilen fidanların dikiminden ağaç ürüne yatıncaya kadar ağacın iskeletini ve tacını oluşturmak amacıyla yapılan budamadır.
Ağacın ana dallarını teşkil edecek uygun aralıklı ve farklı yönlere bakan 3-4 göz bırakılarak 90-100 cm. yükseklikte budanır.
Sofralık çeşitlerde alçaktan taçlandırma amacıyla bu yükseklik 60-70 cm. olmalıdır.
O yaz süren gözlerden sürgünler elde edilir. Normal gelişmiş bu sürgünlerden 3-4 adeti iskelet ana dallarını oluşturmak üzere bırakılan sürgün boyları 40-50 cm yi geçiyorsa yazın bunlar üzerinde bir uç alma işlemi uygulanarak dengeli bir gelişme sağlanabilir.
İskelet ana dallarının gelişmesini teşvik etmek üzere toprak yüzeyinden ve gövdeden çıkmış sürgünler çıkarılır. Bu işlemler yazın yapılmamışsa ilk kış budamasında 3-4 iskelet dalı seçilir. Bu ana dallar ağaç gövdesi çevresine eşit olarak dağıtılıp aralarında 10-15 cm mesafe bırakılmalıdır. Mümkün olduğu kadar gövde ile geniş açı yapan dallar seçilmelidir. Seçilen 3-4 ana dal 30-40 cm üzerinden budanır.
İkinci yaz veya kış mevsiminde her ana dalın ucuna yakın olarak çıkan iyi gelişmiş yan dallardan aralarında uygun aralık olan 2-3 tanesi seçilir. Seçilen ikinci derecedeki dallar 30-40 cm den budanır. Ana dallardan çıkan bütün oburlar çıkarılmalıdır. Bu dal
seçimleri 3. ve 4. kış budamaları boyunca devam eder. Büyüme ve budamanın 4. yılı sonunda bir ağaç, gövdeden çıkmış 3-4 esas ana dal, 6-12 ikinci derecede ana dala sahip olacaktır. İkinci derecedeki dalların üzerindeki dallanmalar ağaç tacının çevresini doldurur. Her kış ve yaz budaması sırasında gövde üzerindeki ince filizler ile ağacın dibindeki dip sürgünlerinin temizlenmesi şarttır.Bu şekilde,ana dalları kısa ,kuvvetli ve dengeli büyümüş bir ağaç elde edilmiş olur. Dallar kuvvetli ve meyilli olarak büyüdüklerinden sarkmazlar. Dik bir ana çatı oluşur.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ÜRÜN BUDAMASI
Verim çağındaki ağaçların şekillerini muhafaza etmek,boylarının yükselmesini önlemek ve sürgün ile ağaç arasındaki dengeyi sağlamak için yapılan budamadır.
Dengeli gelişen bir ağaçta ışığın her tarafa güzelce işlenmesini temin etmek için seyreltme yapmalıdır. Böylece ürün sürgünleri kuvvetli gelişir.
Ürün budamasında kışın fazla sık,birbirinin büyümesine engel olan dallar,hastalıklı kurumuş dallar kesilir. Eğilip sarkan dallar ile dışarı yükselen dallar geriye doğru kesilir.
Yazın istenmeyen yerlerde teşekkül eden ve ağacın çatısı ile ürün dallarının oluşmasında işe yaramayan zayıf sürgünler ve meyve sürgünlerinin doruklarında geç mevsimde ortaya çıkan filizler alınır.
Seyreltme budamaları belli bir zaman sonra ihtiyacı karşılayamaz duruma gelir. Ağaçta daha yüksek ve seyrek bir taç meydana gelir. İlk yıllarda sadece seyreltme şeklinde yapılan budamalarla doruk gözlerinin alınması sonucu dallar zayıflar,sarkmaya başlar. Yıllık sürgünler daha zayıf olur. Ağaç çalılaşır. Bunu önlemek için ürün dallarının bir kısmına kısaltma budaması uygulanır. Yıllar ilerledikçe ağacın zayıflamasına bağlı olarak kısaltma budamasını şiddetli yapmalıdır. Kısaltmalar gerekirse 2-3 ve daha yaşlı dalar üzerinde de yapılır.
Gençleştirme budaması: Fazla bakımsızlık nedeniyle yaşlanmaya yüz tutmuş ağaçlarda yeniden sürmeyi teşvik amacıyla ;
Ağacın kurumuş ve hastalıklı dalları temizlenir. Bütün dallarda kısaltma budaması uygulanır. Geri kalan dallar 8-10 cm çapındaki kısımlara kadar kesilerek ağacın eski tacı atılır, kesim sonrası süren yeni dallardan yeni tacın oluşturulmasında kullanılacak olanlar şekil budaması uygulanarak geliştirilir. Gençleştirme budaması bir yılda yapılabileceği gibi iki yılda da yapılabilir.
Budamada bir yıllık dallarda boğumlarından kesim yapmalı, öz açığa çıkarılmamalıdır. Dibinden kesilecek dallar daima dal yastığının üzerinden kesilmeli, kalın dal kesimlerinde aşı macunu kullanılmalı, budama artıkları bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca gövde ve kalın dalları güneş yakmalarından korumak için kireç badanası yapılmalıdır.
İLEKLEME
Kurutmalık incirlerde, ana mahsulü teşkil eden iyi lopların meyve bağlayabilmeleri için erkek incir meyvelerinin içindeki sineklerle birlikte dişi incir ağaçları üzerine getirilip bırakılması gerekir ki bu işleme İLEKLEME adı verilir.
İlekleme iyi lop meyvelerinin döllenmeye hazır oldukları yani dişi çiçeklerin olgunlaştıkları devrede yapılmalıdır. Bu devre Büyük ve Küçük menderes havzasında haziran ayının ilk yarısına rastlamaktadır. Bu sırada meyveler yaklaşık 15-20 mm çapındadır.
Dış görünüş olarak dişi incir meyveleri döllenmeye hazır oldukları devrede iri fındık iriliğindedir. Kabuk rengi parlaklaşır, damarlar belirgin bir hal alır. Meyvenin ağzını kapatan pullar kalkarak açıklığın ortaya çıkmasına yardımcı olurlar. İlek meyveleri ise olgunlaştıklarında hafifçe yumuşarlar, renkleri açılır.
İncir meyveleri farklı zamanlarda teşekkül ettiğinden döllenmede 10-15 gün kadar sürer ve ilekleme 4-5 gün aralıklarla 2-3 defa tekrarlanır. Ancak birinci ve ikinci ilek aşımından sonra meydana gelecek şiddetli yağmur ve rüzgarlar veya ağacın gelişmesinin kuvvetli olması nedeniyle doğuşların uzun sürmesi üçüncü hatta dördüncü bir ilek atımını gerektirir.
Günün erken saatlerinde veya akşamüzeri olmak üzere her 24 saatte bir, elle toplanan ilekler, 3-5 li gruplar halinde, rafya, sap veya ince tellere takılarak ağaçların çeşitli yerlerine erken saatlerde asılır. İlek meyvesini terkeden sinekler 24-48 saat yaşayabilir. Rüzgarlı havalarda meyveye ulaşamazsa kısa bir sürede ölür. Bir ağaca asılacak ilek miktarı ağacın büyüklüğüne ve ileğin çeşidine bağlıdır. Büyük Menderes Havzasında 20-25 yaşlı ağaçlara 2 defada asılmak üzere 4 meyve ihtiva eden 15 dizi asılır. Bunun 2/3 ü ilk asımda ağacın etek dallarına ve gövde kısmına, geriye kalan 5 dizi ise ikinci asımda tepe orta kısımlara asılır. İlekler sabahları erken saatlerde (5-9 ) arası sakin, rüzgarsız ve açık havalarda asılır. Asma işleminin sineklerin uçuşa başlamasından önce tamamlanması gerekir. Öğle saatlerinde sinekler çıkışa ara verirler.
Döllenmemiş meyveler, 25-30 mm çapına ulaştıklarında koyu bir renk alırlar, daha fazla gelişmeyip dökülürler.
Döllenmiş meyvelerde ise ileklemeden sonraki birkaç gün içinde belirgin değişiklikler ortaya çıkar. Parlak yüzey matlaşır, omurgalar kaybolarak yüzey düzgün bir görünüm kazanır. Başlangıçta meyve iriliği artmaz, ancak meyveciklerin gelişmeye başlaması ile birlikte yavaş yavaş irilik artar.
Son ileklemeden 1 hafta sonra ağaçlara asılmış olan ilek meyvelerinde arıcık çıkışı tamamlanmış olacağından hastalık ve zararlılara konukçuluk yapmaması için ağaç üzerindeki kurumuş ilek meyveleri toplanır ve bahçenin uygun bir yerinde yakılarak yok edilirler.
İLEKLEME KONUSUNDA GENEL OLARAK YAPILAN HATALAR
1-Hemen hemen tüm üreticiler ilek meyvelerinden arı çıkışı tamamlandıktan sonra ağaçlara astığı ilek meyvelerini toplayıp, yok etmemektedir. Bilindiği gibi kurumuş ilek meyveleri incir hastalık ve zararlıları için yataklık yaparak enfeksiyon kaynağı olmaktadır. Bu nedenle görevi tamamlanmış incir meyvelerinin,toplanıp yok edilmesi büyük yarar sağlayacaktır.
2-Yetiştiriciler bahçe kurarken, ilek ihtiyacını hesaba almamaktadır. Dişi incir ağaçları büyüyüp ileklemeye ihtiyaç gösterdiğinden ileği dışarıdan temin etmek zorunda kalmaktadır. Bu da ileği çok yüksek fiyatta sağlama, zamanında ve kaliteli ilek bulamama gibi sorunlar yaratmaktadır. Bu nedenle incir bahçesi kuran yetiştiricilerin, dişi incir bahçesinden ayrı bir yerde olmak üzere dikeceği her yüz dişi ağaç için bir erkek olacak şekilde ileklik kurması uygun olacaktır.
Olanak varsa her 100 dişi ağaç için 1 erkenci 1 orta ve 1 geççi çeşitten ileklik kurma daha da güvenli olacaktır.
İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE HASAT KURUTMA VE DEĞERLENDİRME
İncir bahçelerinde özenle yapılması gereken işlerden birisi de hasattır.
Taze incir hasatı: Son yıllarda iç ve dış pazarlara taze incir gönderilmesi hızlı bir gelişme göstermektedir.
İncirde olgunlaşma öncesi diğer meyvelerde pek görülmeyen çok hızlı bir kuru ağırlık, suda eriyebilir maddeler ve şeker artışı vardır. Hasatla birlikte meyvedeki bu değişimler durur. İncir meyvelerinde hasattan sonra hangi koşullarda bekletilirse bekletilsin olgunluk ilirlimez. Bu nedenle taze incir hasadında en önemli konu meyvenin tam olgunluk durumunda yani yeme olumunda toplanmasıdır.
Tam olgun incir meyvesinde kabuk kendine özgü rengini almış, esnek ve kolay soyulabilir özelliktedir. Süt salgısı kaybolmuş veya çok azalmıştır. Meyve çok tatlı, ve yumuşaktır. Bazı çeşitlerde olgunluk belirtisi olarak çizik ve çatlaklar oluşmaktadır.
Taze olarak pazarlanacak incirler tam olarak renklerini kazanmış ve yumuşamamış halde iken ağaçlardan toplanırlar.
Pazarlama süresini uzatma ve taşımaya dayanıklılığı arttırma amacıyla yeterince olgunlaşmamış incirler kesinlikle toplanmamalıdır.
Hasat elle yapılır. Yükseklerdeki meyvelerin hasadı için çengel veya merdiven kullanılır. Taze incir meyvesi avuç içi ile ezilmeye neden olmayacak şekilde kavranıp sağa sola döndürülerek burkulur ve koparılır. Meyve daldan sapıyla birlikte ve kabuğu yırtılmamış olarak koparılır. Koparılan meyve mümkün olduğunca pazara sevkte kullanılacak esas ambalaj kabına yerleştirilmelidir. Meyvelerin zedelenmemesi ve ezilmemesi için 5 kg lik kova veya yayvan plastik kaplar kullanılmalıdır. Aynı irilikte, düzgün şekilli, yarasız, beresiz incirler toplanmalıdır.
Ürün sabahın erken saatlerinde toplanmalı, güneş ve sıcağa maruz kalmamalıdır.
Toplanan ürünler en kısa zamanda pazara sevk edilmelidir. Ambalaj kabı olarak tahta kasa veya karton kutular kullanılabilir. İncirler kutular içine plastik veya kağıt viollere konularak tek sıra halinde yerleştirilmelidir. İncirin hasadında en önemli konulardan biri ürünün standartlara uygun kalitede ve ambalaj içinde pazara sunulmasıdır. Bu konu tüm alıcı ülkeler için önemlidir. Alıcı ülkelerin kalibraj (boylama ), dış görünüm, olgunluk, ambalaj ve etiketleme hususunda çok katı olduğu ve bunlara uyulmadığı takdirde piyasaya girilemediği bilinmektedir.
İncir dış satımında en uygun taşıma aracı uçaktır. Taze incir meyvesi çok çabuk bozulabildiği için en uygunu ürünün sabah toplanıp, aynı gün alıcıya ulaştırılmasıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ve iç Pazar için taşıma mutlaka frigofrik araçlarla yapılmalıdır. Hemen pazara gönderilmeyecek toplanmış meyveleri soğuk hava deposuna koymakta büyük yarar vardır. Taze incirler 0°C sıcaklık ve 85-90 bağıl nemde iki hafta süreyle depolanabilirler. Ön soğutma işlemi ile depolama süresi 4-5 haftaya çıkarılabilir.
Kuru incir hasadı: Taze olarak hasat edilmeyen incirler ağaç üzerinde su kaybederler. Buruk denilen bu meyvelerin sap kısımlarında mantarlaşma meydana gelir ve meyveler kendiliğinden dökülür. Özellikle hasat mevsiminin ikinci yarısında daha sık görülen buruk incirlerin kendiliğinden dökülmemesi durumunda bir sırık yardımıyla dala vurmadan düşürülmesi uygun olur. Ağaç altına dökülen buruk incirlerin toplandığı sepet ve benzeri kaplar en çok 15 kg lik olmalıdır. Kuru incir hasadı her gün düzenli olarak yapılmalıdır. Böylece hayvan ve haşere zararlıları en alt düzeye indirilerek kuru incir meyvesinde en büyük sorun olan incir kurdu kelebeklerinin geceleyin ağaç altındaki buruk incirlere yumurta bırakması önlenmiş olmaktadır.
Kurutma: Ağaç altında toplanan buruk incirler % 30-50 civarında su içerirler. Ancak depalanacak incirlerde % 20 civarında su olması istenir. Çünkü depolanacak bir meyvede fermantasyon ve bozulma meydana gelmemesi sonuçta aflotoksin olmaması için en çok su oranı % 20 olmalıdır. Kurutmanın amacı %30-50 civarındaki suyu %20 ye indirmektir. Kurutma ülkemiz ikliminin uygun olması nedeniyle doğal koşullarda güneş altında yapılmaktadır. En uygun kurutma ortamı toprak zemin üzerine 10 cm yükseklikte yerleştirilmiş telli ve plastik örtülü kerevetlerdir. Kerevetin eni 90 cm boyu 3 m dir. Kerevetler kurutma süresini kısaltma, kirliliği azaltma gibi faydaları yanında kolaylıkla üst üste yığılıp örtülerek ani yağışlardan korunmayı mümkün kılar. Kerevetler her akşam gün batımından önce toplanıp üst üste yığılır. İncir kurdu kelebeklerinin girmesine engel olacak şekilde plastik bez gibi şeylerle örtülür. Böylece incir kurdu kelebeklerinin yumurta bırakmasından ve çiğ olma tehlikesinden korunmuş olur. Toplanan incirler bahçenin güneş alan ve havadar bir yere yerleştirilmiş kerevitlerin üstüne tek sıra halinde serilir. Kerevetlerde kurumakta olan meyveler sabah erken ve öğleden sonra geç saatlerde olmak üzere her gün elden geçirilir. Kurumuş incirler sergiden alınır. Kurumamış olanlar karıştırılarak alt üst edilir. Kerevetlerden kuru alma, serin saatlerde yapılır. Çünkü sıcak saatlerde sıcağın etkisiyle kurumuş incirler yumuşar. Kerevetlerden hurda incirler ayrı olarak alınır. Kaliteli incirler ya karışık olarak veya kalite sınıflarına ayrılarak alınıp depolanır. İncir kurdu kelebekleri gece kelebekleri olduğu için ve ışığa yönelim gösterdikleri için kesinlikle geceleri bir ışık kaynağı kullanarak sergi alınmamalıdır.
Kuru incirler kalın, temiz, en çok 50 kg lik bez torbalarda veya 25-30 kg’lık tahta veya plastik kasalarda nakledilmeli, naylon torba kullanılmamalıdır.
Sınıflandırılması: Kerevetlerden hurdası alınmış incirler genellikle özel işletmelerde satın alındıktan sonra kilodaki meyve adedi ve kaliteleri yönünden sınıflamaya tabii tutulurlar.
TARİŞ tarafından halen uygulanan sisteme göre incirler;
1-A serisi (işmal ) incirler
2- B serisi (kürekmalı ) incirler
3-Cserisi (ballı kara lekeli ) incirler
4- D serisi (hurda ) incirler
olmak üzere 4 grupta toplanmaktadır.
Çeşitler:
Sarılop:
7-8 m yükseklikte 8-9 m genişlikte seyrek dallı bir çeşittir. Taç önce dik , yayvan, sonra sarkık dallıdır. Çok yumrulu bir gövdeye sahiptir. Beş parçalı derin dilimli, büyük yaprakları vardır. Birinci ürün (yellop) meyvelerinin o dönemde çiçek tozu olmağından döllenmeleri mümkün değildir ve dökülür. Nadiren birkaçı partenokarpik olarak meyve verir.
İkinci ürün (iyilop) meyveleri, asıl ana üründür ve mutlaka döllenmeleri gerekmektedir. İlekleme ile bu sağlanır. Meyveler yuvarlak, basık şekilli 65 gr. ağırlığındadır. İlk olgunlaşma temmuz sonu ağustos başıdır. Eylül sonunda olgunlaşma tamamlanır. Hasat süresi 40-45 gündür. Taze hasatta meyve sapı ağaçta kalır. Kabuk sarı renktedir ve kolay soyulur. Çekirdekler orta iriliktedir. Meyve içi boşluğu yoktur. Ostiol açıklığı belirgindir.
Meyveler çok tatlı, hissedilir hoş kokuludur.
Sarılop çeşidi kurutmalık olarak üretilir. Bir kısmı sofralık olarak değerlendirilir. Taze sarı lop meyveleri bütün ve kabuklu olarak hızlı dondurulmaya uygundur.
Göklop:
İri, geniş taç teşkil eden ağaçlardır. Dallar genellikle dikine büyür, yaprakları iri, yumuşak dokulu ve belirgin damarlıdır. Meyveleri basık, topaç şeklinde,iri, yeşil renkli, sarılopa oranla daha az tatlıdır. Olgunlaşması da sarılopa göre biraz daha geçtir. Meyve tutumu için mutlak surette döllenme gerektirir. Taze tüketim için gösterişli bir çeşittir. Ancak meyveler çatlamaya ve akmaya yatkındır.
Akça:Taze olarak tüketilir. Ancak kurusu da beyaz renkli olduğundan tercih edilebilir. Ağacı orta irilikte, tacı seyrek görünüşlüdür. Yapraklar orta iri, uzunca kalın dokulu ve sert havlıdır. Meyveler yuvarlak, çok ince, yeşil renkte meyve eti ise kırmızı ve kokuludur.
Bardacık:Taze olarak tüketilir. Ağacı çok kuvvetli büyür. Dallar dikine bir gelişme gösterir ve yuvarlak taç teşkil eder.
Yaprakları orta irilikte, kalın dokulu ve üst yüzeyi karekteristik olarak sert ve ince dikenlidir. Meyveler iri, kısa saplı, kabuğu ince, yumuşak, eti pembe, kırmızı hafif, tatlıdır.
Morgüz:
Ege bölgesinin son turfada çeşitlerindendir. Ağaç iri, dik dallı, sürgün gelişmesi kuvvetli, gövdesi siyah ve gri harelidir. Yapraklar orta büyüklükte, üst yüzü koyu, alt yüzü ise açık yeşildir. Meyveleri iri, kabuğu yeşil zemin üzerinde mor damarlı, puslu, kalın damarlıdır. İç rengi ise parlak koyu pembe renklidir.
Bursa siyahı: En yaygın olarak Bursa yöresinde taze tüketim amacıyla yetiştirilmektedir. Meyve olgunlaşması Ege bölgesinde ağustos başından ekim ayı ortalarına kadar devam etmektedir. Bursa çevresinde olgunlaşma daha geçtir. Meyveleri iri ve şekli yuvarlaktır. Kabuk rengi mor veya morumsu siyahtır. Meyve içi boşluğu hiç yoktur veya çok azdır. Pulp geniş, dolgun ve koyu kırmızıdır.
Kabuk kolay soyulur. Meyve eti sık dokulu, yola dayanıklıdır. Ostiol açıklığı küçüktür. Olgunlaşma dönemindeki yüksek nemde çatlama ve yarılma göstermez.
Taze meyveleri bütün olarak veya dilimlenerek dondurulmaya uygundur.
Siyah orak:
Ağaçları bodurdur. Yayvan dalların yan dal oluşumu fazladır.Dalları seyrektir,ağacın gelişme hızı ortadır.
Çift ürün veren bir çeşittir.
Birinci ürün meyvelerinin görünüşü iyi,tadı az, kendine özgü kokuludur. Düşük kaliteli olmasına rağmen olgunlaşma dönemi nedeniyle iyi fiyatla satılır. Yıllara göre değişmekle birlikte hasat 15 haziranda başlayıp 15-20 gün sürer. Kabuk morumsu siyahtır. Hasatta meyve sapı meyvede kalır. Çekirdeklerin içi boştur. Meyve içi boşluğu küçük, ostiol orta açıklıktadır. Olgun meyvede çatlama görülmez. Meyveler orta irilikte armut şeklindedir.
İkinci ürün meyveleri küçük ve armut şeklindedir. Hasat ağustos başındadır. Eylül sonuna kadar devam eder. Kabuk ince morumsu siyahtır. Hasatta sap meyvede kalır. Meyve içi boşluğu ortadadır. Ostiol kapalıdır. Meyve bağlaması için döllenmeye ihtiyacı yoktur. Olgun meyvelerde çatlama yoktur. İkinci ürün meyvelerinin görünüşü iyi, tadı az, kokuludur. Orta kalitede sofralık bir çeşittir.
Beyaz orak:
Ağaç yarı bodur büyür, dallar seyrektir, dallanma diktir. Ağacın gelişme hızı ortadır. Çift ürün veren bir çeşittir.
Birinci ürün meyvelerinin görünüşü iyi, tadı az, kendine özgü kokuludur. Meyveler iri ve armudi şekillidir. Hasat 15 haziranda başlayıp 15-20 gün sürdüğü için yüksek fiyatla satılır. Hasatta sap ağaçta kalır. Meyve kabuğu olduğundan meyve kabuğu zeytin yeşili renkte kolay soyulur. Meyve içi boşluğu ortadır. Partenokarpik olduğundan birinci ürün meyvelerin döllenmesine gerek yoktur.
İkinci ürün meyvelerinin görünüşü iyi, tadı az, kendine özgü az kalitelidir. Meyveler iri, yuvarlak ve basıkça şekillidir. Hasadı ağustos başından eylülün ikinci yarısına kadar sürer. Meyve verimi iyidir. Meyve kabuğu zeytin yeşili renkte, dayanıklı ve kolay soyulan özelliktedir. Hasat sırasında sap dalda kalmaktadır. Meyve içi boşluğu orta, ostiol çok açıktır. İkinci ürün meyvelerinin dökülmemesi için döllenmeleri gerekir.
Erkek incirler grubu:
Dişi incirlerin döllenmesinde (ilekleme) kullanılır.
Önemli çeşitler:
Erkenci çeşitler: Kıbrıslı, Büyük, Kongur.
Orta mevsim çeşitleri: Akilek, Hacımestan ileği, Kara ilek.
Geç olgunlaşan çeşitler: Bardakçı (bardacık ), Körpe ilek, Kuyucak ileği.
İlek çeşitleri bol çiçek tozu vermeleri ve meyvede mevcut ilek sineği miktarına göre de değer kazanırlar.
